علل و آثار مهاجرت چیست؟ مهاجرت عبارت است از جابجایی مردم از مکانی به مکان دیگر به منظور کار یا زندگی اصولاً مردم به دو دلیل مهاجرت می کنند: اول به دلیل دور شدن از شرایط یا عوامل نامساعد . به اینها عوامل دور کننده یا عوامل دافعه گفته می شود. دوم اینکه مردم به شرایط یا چیزهایی که دوست دارند جذب می شوند و اینها عوامل دافعه گفته می شود . دوم اینکه مردم به شرایط یا چیزهایی که دوست دارند جذب می شوند و اینها عوامل جاذبه در مهاجرت هستند.  

  اثرات مهاجرت از روستاها چیست؟

وقتی روستائیان به شهرها مهاجرت می کنند شغل خود را از یک کار کشاورزی به شغل غیرکشاورزی تغییر می دهند. بنابراین تحولی در ساختار اشتغال کشور بوجود می آید.
چون اغلب مهاجرین از روستاها در سنین کار و فعالیت می باشند بنابراین نیروی کار در روستاها کم می شود و جمعیت سالخورده و یا درصد زنان در روستاها بیشتر می شود و به طور کلی تولید محصولات کشاورزی در روستاها کاهش می یابد و کشورها مجبور به وارد کردن مواد غذایی می شوند. در شهرها هزینه زندگی بخصوص در زمینه مسکن و حمل و نقل زیاد است و هوا آلوده است و از طرفی درآمد مشاغلی که روستاییان در شهرها به دست می آورند ناکافی است . زیرا آنها اغلب به دلیل غیرماهر بودن به مشاغل کاذب مانند دستفروشی ، کارگری در رستوران ها، فعالیت های ساختمانی و .... مشغول می شوند. شهرها نیز می توانند به سرعت تأسیسات و تجهیزات لازم را برای انبوه مهاجران فراهم بیاورند. تأمین مسکن ، فضای سبز کافی،‌آب لوله کشی ، گاز ، برق و سایر خدمات شهری برای این جمعیت مهاجر مشکل است. در نتیجه گرانی زمین و کمبود مسکن ، مناظر زشت زاغه نشینی و حلبی آبادها در اطراف شهرها و بخصوص شهرهای بزرگ پدید می آید که یکی از آثار و نتایج مهاجرت از روستاها به شهرها است.
مهاجرت و شهرنشینی در ایران : مهاجرت از روستاها به شهرها بیشتری و پرحجم ترین نوع مهاجرت در دهه های اخیر در کشور ما بوده است.

  جمعیت و منابع طبیعی

  سؤالات درس پانزدهم
1 – منابع طبیعی به چند دسته تقسیم می شوند؟

الف. منابع غیرقابل تجدید
ب. منابع تجدید شدنی

2 – مهاجرت چیست؟
عبارت است از جابه جایی مردم از مکانی به مکان دیگر به منظور کار یا زندگی

3 – پرحجم ترین نوع مهاجرت در دهه های اخیر چه نوع مهاجرتی بوده است؟
مهاجرت از روستاها به شهرها

4 – عوامل دافعه و عوامل جاذبه چیست؟
عوامل دافعه یعنی دورشدن از شرایط یا عوامل نامساعد و عوامل جاذبه یعنی اینکه مردم به شرایط یا چیزهایی که دوست دارند جذب می شوند.

5 – حد متناسب جمعیت چیست؟
عبارت است از بهترین تعادل ممکن بین منابع و تعداد جمعیت یک سرزمین  

یکی از مهمترین نعمت های خداوند آب است. در استفاده از این منابع باید دقت محل بیشتری از خود نشان دهیم. در بخش کشاورزی، عوامل زیادی سبب به هدر رفتن مقدار زیادی آب در سال می شود. برخی از این عوامل عبارتند از :
آبیاری مزارع در زمان نامناسب هنگام ظهر – غرقابی کردن زمین زراعی و نفوذ دادن آب به اعماق زیاد یعنی آب زیاد دادن به زمین که سبب شود خاک تا عمق زیادی از آب پرشده و فضای خالی آن پرشود. آلودگی آب ها به وسیله سموم دفع آفات گیاهی و یا ریختن کودهای شیمیایی در آب.
تأمین آب آشامیدنی شهرها و روستاها
برای تأمین آب سالم و مناسب کارهای زیر انجام می شود:
1 – کشف منابعی که برای آشامیدن و سایر مصارف مردم مناسب باشد.
2 – جمع آوری آب های سطحی یا بهره برداری از آب های زیر زمینی
3 – تصفیه آب ها برای از بین بردن آلودگی های احتمالی
4 – انتقال آب از محل تصفیه خانه به محل های مصرف (شهر و روستا)
5 – مراقبت از تأسیسات ، کانال ها و لوله های انتقال آب . همه این عملیات به تخصص ، هزینه و زمان نیازمندند. در سال های اخیر افزایش جمعیت شهرها و مهاجرت روستائیان به شهرها، افزایش جمعیت روستاها و توجه بیشتر به امر بهداشت در آن ها سبب شده که نیاز بیشتری به آب آشامیدنی سالم احساس شود. تأمین آب نواحی شهری و روستایی، گاهی سبب کاهش یا محدودیت آب مورد نیاز کشاورزی می شود.  

  بحران آب

روند افزایش جمعیت و گسترش صنایع و نیاز آب برای تأمین غذای بشر سبب شده که آب به عنوان یک عامل حیاتی و به وجود آورنده بحران تلقی شود.
آب های مرزی از گذشته های دور تاکنون سبب ایجاد بحران های سیاسی و بروز جنگ بین کشورها شده اند و مسلماً با تشدید کم آبی طی سال های اخیر، ممکن است باز هم اختلافات قبلی بر سر آب بین کشورها تکرار شود.  

  مصرف بهینه آب

میانگین مصرف سرانه آب در جهان حدود 580 متر مکعب برای هر نفر در سال است. اما متأسفانه این رقم در ایران که کشور کم آبی به حساب می آید. 1300 مترمکعب در سال است. این امر نشان دهنده اتلاف منابع آب و اسراف بیش از حد این منبع حیاتی است. مقدار مصرف سرانه آب لوله کشی آشامیدنی در شهرهای ایران حدود 142 متر مکعب در سال است که از مصرف سرانه برخی کشورهای اروپایی پرآب مثل اتریش، بلژیک شاید از علل این امر آن باشد که متأسفانه در کشور ما از آب آشامیدنی تصفیه شده برای شستشوی اتومبیل و حیات، آبیاری باغچه ها، استحمام، لباس شویی و ... استفاده می گردد در حالی که در بسیاری از کشورها آب آشامیدنی از آبی که به مصارف دیگر می رسد، جداست برای بهره برداری درست از آبهای آشامیدنی، بهداشتی شاید بهترین راه جدا کردن آب آشامیدنی از آب های مصرفی دیگر است. در کشاورزی هم باید از روشهای آبیاری متناسب با محیط استفاده کرد و یا از روش های جدید آبیاری بهره برد تهیه آبهای آشامیدنی، بهداشتی شهرها و روستاها به علت اینکه تصفیه می شوند، بسیارپرهزینه تر از آبهای کشاورزی و صنعتی است.  

  روند مصرف آب در صنایع

در ابتدای قرن حاضر،از کل مصارف آب در جهان، فقط حدود 6 درصد به وسیله صنایع مصرف می شود. اکنون این رقم چهار برابر شده. در کشور ما، فقط 5 درصد از کل مصرف آب را صنایع مصرف می کنند. آبی که به مصرف صنایع می رسد معمولاً خیلی زود کیفیت خود را از دست می دهد، یا گرمای آن زیاد می شود و یا آلودگی شیمیایی میکروبی پیدا می کند. گرمای آب مورد نیاز صنایع را می توان با برج های خنک کننده گرفت و آب را دوباره یا چند باره استفاده کرد. اما رفع آلودگی شیمیایی یا میکروبی نیازمند تخصص و هزینه زیاد است. متأسفانه آبهای آلوده صنعتی به مدت زیادی در طبیعت باقی می مانند و سبب آلودگی محیط زیست یا برهم خوردن اکوسیستم های محل زندگی جانوران و گیاهان مختلف می شوند.

  آلودگی آب ها

گاه انسان با اعمال نسنجیده خود سبب تغییر آب می شود که به آن آلودگی آب گویند. آلودگی آب شامل تغییرات فیزیکی و شیمیایی و زیستی میکروبی آب است. وارد کردن زباله های صنعیت و خانگی به آب ها، ریختن فاضلاب های صنعتی ، خانگی یا بیمارستانی به آب آلودگی حرارتی آب که از طریق فعالیت های صنعتی بر آب رودها تحمیل می شود. نیروگاه های تولید برق را در این زمینه می توان مثال زد. تولید فلزات و برخی کالاهای صنعتی، وارد کردن سموم و دفع آفات گیاهی و کودهای شیمیایی جیوه، سرب و مواد شیمیایی سمی،‌از خطرناک ترین آلوده کننده های آب هستند و بعضی از عناصر،سال ها در محیط باقی می ماند و حیات جانداران و گیاهان را به خطر می اندازد.

  سؤالات درس هفدهم
1 – بهره برداری نادرست از آبها شامل چه بخش هایی می شود؟

الف . در بخش کشاورزی ب. آبیاری مزارع در زمان نامناسب ج . غرقابی کردن زمین زراعی و نفوذ دادن آب اعمال زیاد د. آلودگی آبها.  

  2 – مقدار مصرف سرانه آب لوله کشی آشامیدنی در شهرهای ایران چقدر است؟

حدود 142 متر مکعب در سال